Isturitz: Cuadernos de Prehistoria-Arqueología, nº 4

En 1991 se publicaba el número 4 de Isturitz: Cuadernos de Prehistoria-Arqueología, con un total de 12 artículos, que os enlazamos a continuación.

Alvaro Arrizabalaga Valbuena: Labeko kobako aztarnegi arkeologikoaren indusketa (Arrasate, Gipuzkoa).


Labeko Kobako aztarnategia (Arrasate, Gipuzkoa) 1988an berreskuratu zen salbamendu-indusketari esker: Finkamenduak okupazio desberdinak erakusten ditu, kronologiaz hasierako Goi Paleolitos aroari dagozkionak (Chatelperroniarra, Protoauriñaziarra, Auriñaziarra). Lan honetan, aztarnategiaren azterketan elkarren ondozka eman diren ikerketa-aldi desberdinak deskribatzen dira, bai eta haietan erabilitako metodología. Azaletik bada ere, lehen aurrerapena ematen dugu estratigrafia eta berreskuratu materialen deskribapenari dagokionean. Azkenik, gordailu honi buruzko hurbilketa kronologikoan oinariturik, beraren balioaren lehen estimazioa burutu da, Kantaurialdeko hasierako Goi Paleolitosi dagozkion azterlanetan kokatuz.

El yacimiento de Labeko Koba (Arrasate, Guipúzcoa) fue rescatado durante 1988 en el curso de una excavación de salvamento. El asentamiento muestra diversas ocupaciones de cronología correspondiente al Paleolítico superior inicial (Chatelperroniense, Protoauriñaciense, Auriñaciense). En este trabajo se describen las sucesivas fases de investigación en la exploración del yacimiento, y la metodología con la que se desarrollaron. Someramente se realiza un primer avance en la descripción de su estratigrafía y de los materiales arqueológicos rescatados. Por último, a partir de una aproximación cronológica al depósito se realiza una primera estimación del valor del mismo dentro del contexto de los estudios relativos al Paleolítico superior inicial en el área cantábrica.

Le gisement de Labeko Koba (Arrasate, Pays Basque) fut récuperé pendant I’année 1988, dans le courant une fouille de sauvetage. L’émplacement montre de differentes occupations d’une chronologie qui correspond au Paléolithique supérieur initial (Chatelperronien, Protoaurignacien, Aurignacien). Dans ce travail sont décrites les sucesives phases de recherche dans I’exploration du gisement et la méthodologie avec laquele elles ont été développées. Sommairement, on réalise une première avance dans la description de son stratigraphie et des materiaux archéologiques récupéres. Finalement, à partir d’une approximation chronologique au dépôt on effectue une évaluation de sa valeur dans le contexte des études relatives au Paléolithique supérieur initial dans l‘aire cantabrique.


Javier Armendáriz Martija: Avance del estudio arqueológico de la cuenca media-baja del río Arga (Navarra): prospecciones.


Se presenta una primera valoración de las prospecciones arqueológicas que se vienen realizando en este territorio. Los resultados de estos trabajos facilitan el estudio de la secuencia cultural y los modos de vida durante la Prehistoria y la Edad Antigua en el valle. Los restos arqueológicos más antiguos que encontramos se remontan a un incierto Paleolítico Inferior-medio, siendo a partir del Neolítico pleno y, sobre todo, del Calcolítico cuando la comarca comenzó a ser poblada con cierta intensidad, legando al momento actual sin solución de continuidad.

Eskualde honetan egiten ari diren miaketa arkeologikoen lehen balorapena aukezten da. Lan horien emaitzek haraneko Prehistoria eta Antzinateko kultur sekuentziaren azterketa erraztu digute. Aurkitu ditugun hondakin arkeologikorik zaharrenak ondo ez zehazturiko Behe-erdi Paleolitos arora garamatzate, baina Neolitos betean eta, batez ere, Kalkolitos aroan kokatu behar aski bizkor abiatu zen eskualde honen populaketa, jarraipenik gabe gure egunotaraino iritsiz. 

It’s given a fist assessment of the archaeological surveys which have been carried out in this area for the last years. The results of this research help to find out the cultural sequency and the ways of life while the Prehistoric and Ancient Ages in the valley The oldest archaeological remains that have been found, date at a inaccurate Lower-Middle Paleolithic. Since the last Neolithic period and, above all, since the Calcolithic, the area began to be settled with a certain intensity and continued in this way until the present time.


Javier Nuin Cabello, José Ángel Borja Simón: El poblamiento holocénico y su medio en las cuencas prepirenáicas de Pamplona y Aoiz-Lumbier.


Este estudio se centra en el Holoceno inferior de las Cuencas Prepirenaicas Occidentales. Se ha querido tratar desde aspectos geográficos, geológicos y arqueológicos, dando una visión actual y realizando con todos los datos disponibles, una reconstrucción histórica y paleoambiental según los diferentes momentos climáticos del Holoceno Inferior: Las Cuencas Prepirenaicas Occidentales de Pamplona y de Aoiz-Lumbierson dos depresiones rodeadas de montañas y drenadas por los ríos Arga e Irati Su formación geológica se debe a los depósitos marinos en general, salvo los conglomerados de facies continental del Perdón e Izagaondoa. La formación de su reelieve se debe al plegamiento alpino-pirenaico. Hasta la fecha, se conocen 48 yacimientos arqueológicos entre dólmenes, cuevas y de superficie, además de 79 hallazgos sueltos (pulimentados principalmente). Sin tener en cuenta los yacimientos pleistocénicos (Leginpea y Alaiz) ni los protohistóricos, la principal ocupación de las Cuencas se da desde el Eneolítico-calcolítico (inicio del Subboreal), desarrollándose con plenitud en la Edad del Bronce (hasta el Subatlántico). Del Neolítico no hay claros inicios, como tampoco Epipaleolíticos. Finalmente, se evalúan algunos aspectos culturales (cerámica, metalúrgia, campaniforme) y económicos (ganadería, agricultura), poniéndose en relación con los físicos.

Mendebaldeko Prepirinioko Arroak Behe Holozenoan zentratu gara. Alderdigeografiko, geologiko eta arkeologikoan ikuspuntuetatik, eta Behe Holozenoko klima une desberdinetan oinarriturik, eguneratze historiko eta paleoanbientala egin nahi izan dugu. Ikuspegigaurkotu hau burutzerakoan, genituen datu guztiak erabili ditugu. Iruñerri eta Agoitz-lrunberri eskualdeetako Mendebaldeko Prepirinioko Arroak mendiek inguratu eta Arga nahiz Irati ibaiek drenatzen dituzten depresioak dira. Formazio geologikoari dagokionez, itsas deposituak ditugu oro har; El Perdón eta Izagaondoa aldeetako fazie kontinentaleko konglomeratuak izan ezik. Erliebea, tolestadura alpepirinioarraren ondorioa da. Isolaturikaurkitu diren 79 materialez gainera (material leundua, nagusiki), 48 aztarnategi arkeologiko aurkitu dira, orain artean: trikuarriak, lezeak eta lur azalekoak. Pleistozenos Aroko (Leginpea eta Araiz) eta protohistoriako aztarnategiak kontutan hartu gabe, Arroetako okupazio nagusia Eneolitos-kalkolifos Arotik (Subborealaren hasiera)hasi zen garatzen, une gorena Brontze Aroan edukiko zuelarik (Subtlantikora arte). Neolitos nahiz Epipaleolitos Aroei legozkiekeen hasiera-mugak ez daude batere argi Azkenik, hainbat kultur alderdi (zeramika, metalurgia, material kanpai-itxurakoa) eta faktore ekonomiko (abelzantza, nekazaritza) baloratu dira, ezaugarri fisikoekin erlazionatuz.

Cet étude se centre à I'Holocene inférieur dans les bassins prepyréneens Occidentals. On l'à voulu traiter de aspects géographique, géologique et archéologique, en offrant une vision actuelle eten réalisant, avec taus les renseignements disponibles, une réconstruction historique et paléoambientale selon les différents moments climatiques du Holocene inferieur. Les bassins prepyréneens Occidentals de Pamplona et de Aoiz-Lumbier sont deux dépressions entourées de montagnes et drainées par les fleuves Arga et Irati Sa formation géologique se doitaux dépôts marins en général, sans les conglomérats continentals du Perdón et Izagaondoa. La formation de son relief se doit au plissement alpin. Jusqu'à maintenant on connait 48 gisements archéologiques entre dolmens, grottes et en plein air d'ai-Ileurs 79 trouvailles isolées. Sans énumérer les gissements paléolithiques (Leginpea et Alaiz) et les protohistoriques, la principale occupation des bassins à lieu depuis le Eneolithique-calcolithique (Subboreal initial), en se developpant avec plénitude l'Age du Bronze (Subatlantique). II nya pas de signes Néolithiques ni Epipaléolithiques. Finalment, on évalue quelques aspects culturels (céramique et métalurgie) et économiques (élevage et agriculture), en les rapportant.avec les physiques.


Jesús Sesma Sesma, María Luisa García: Prospecciones en las Bardenas reales de Navarra, 1990.


En el presente artículo se expone un resumen de los resultados obtenidos en las prospecciones llevadas a cabo en las Bárdenas Reales de Navarra, durante la campaña de 1990. Fruto de las mismas fue la identificación de veinte conjuntos líticos de superficie, de cronología Neolítico Final-Calcolífico, un yacimiento de la Edad de/ Bronce, nueve de época romana y una fortaleza medieval. Se ofrece un breve catálogo de los yacimientos y por último, una valoración espacial e histórica.

Artikulu honetan ezagutzera ematen da Nafarroako Errege Bardeetan 1990ean burutu ziren miaketek emaniko emaitzen laburpena. Miaketa hauei esker, Azken Neolitos-Kalkolitos Aroko lur azaleko hogei harri multzo, Brontze Aroko aztarnategi bat, erromatarren garaiko bederatzi aztarnategi eta Erdi Aroko gotorleku baten hondakinak identifikatu ahal izan ziren. Aztarnategien katologo ttiki bat eskaintzen dugu eta, azkenik, balorapen espazial nahiz historikoa egin dugu.

A le present article on y expose un précis des résultats obtenus aux prospections réalisées aux Bardenas Reales de Navarra, pendant le campagne de 1990. Nous avons identifié vingt agrégats lithiques superficiels, avec une chronologie Néolothique Finale-Chalcolithique, un gisement de l'Age du Bronze, neuf de I’êpoque romaine et finalement un château médiéval. On y offrit un sommaire catalogue des gisements et après tout, une évaluation spatiale et historique.


Armando Llanos Ortiz de Landaluce: Excavaciones en la cavidad de Solacueva de Lakozmonte (Jocano, Álava) campañas de 1980-1981.


Dos nuevos hallazgos vienen a sumarse a los ya conocidos, de este horizonte cultural de Cogotas I, en Alava. Si bien el tipo de yacimiento es diferente, uno en Depósito en Hoyo y el otro en Cueva, los materiales permiten agruparlos en un mismo contexto cultural. La fechación mediante C14, del primero, aporta un nuevo dato cronológico para secuenciar este tipo de Depósitos en Álava.
Palabras clave: País Vasco. Alava. Cogotas I. Depósitos Hoyos. Cueva.

Bi aurkikunde berri erantsi behar dizkiegu Arabako Cogotas I aztarnategiko kultur esparruan orain arrean azaldu diren materialei Bata Zulaturiko Gordailua eta bestea Lezea izaki, aztarnategimota desberdinekoak badira ere, aurkituriko materialak kultur esparru berberera bil daitezke. Lehengoari C14aren bidez eginiko dataketak datu kronologiko berri bat eskaini digu, Arabako Depositu mota hauen sekuentziaren osagarri.
Gako hitzak: Euskal Herria. Araba. Cogotas I. Zulaturiko Gordailuak. Lezea.

Two discoveries complete those previously made in the cultural environmentof Cogotas I, Alava. Although the type of sites where the materials were found differs —pit and cave respectively— these finds can be associated within the same cultural context The C14 dating of the first one has provided a new chronological data for sequencing this type of Deposits in Alava.
Keywords: Basque Country Alava. Cogotas I. Pit Deposits. Cave.


Arantza Zubizarreta García, Inmaculada Martín: Actuaciones arqueológicas en el municipio de Bilbao, 1989.


En este artículo se presentan las diferentes actuaciones arqueológicas llevadas a cabo por el equipo de Auxiliares de Arqueología de Bilbao durante el año 1989:— Excavación y reconstrucción del dolmen de Hirumugarrieta 1. localizado en el cordón montañoso de Artxanda, entre los montes Avril y Ganguren, a 376 m. de altitud.— Excavación del dolmen de Hirumugarrieta 2, a pocos metros del anterior Recuperación de un tramo de la calzada medieval que unía Bilbao con Gernika, situado en la ladera Este del monte Avril (Artxanda).—Prospección del marco geográfico en el que se encuentran estas manifestaciones culturales.- La actuación del equipo fue igualmente requerida en el edificio llamado de La Bolsa, palacio del siglo XVIII, en el Casco Viejo de Bilbao, cuando siendo objeto de remodelación fueron descubiertos restos y estructuras medievales. El objetivo general de estas labores realizadas en el municipio de Bilbao ha sido doble:- La obtención e investigación de datos que ampliarán conocimientos sobre los antecedentes históricos y prehistóricos de la zona.— La difusión de su patrimonio arqueológico y cultural.

Artikulu honetan Bilboko Arkeologiaren Laguntzaile taldeak 1989.ean burututako ekintza arkeologikoak aurkezten dira:— Hirumugarrieta 7 trikuharriaren indusketa eta berreraikuntza, Artxandan (376 m.).— Hirumugarrieta 2 trikuharriaren indusketa, aurrekoaren ondoan kokatua.- Bilbotik Gernikara zihoan Erdi Aroko bide zatiaren berreskurapena, Avril mendiaren ekialdean, Artxandan ere.— Kultur manifestazio hauek ezartzen diren inguru geografikoaren prospekzioa.— Bestalde, taldearen laguntza eskatua izan zen «La Bolsa» izeneko edifizioan. XVIII. mendeko jauregi hau Bilboko Alde Zaharrean dago. Bilboko Udalean egindako lan hauen helburua bikoitza izan da:— Inguru honetako Historia eta Prehistoriari buruzko ezagumenduak gehitzeko datuen lorpena eta ikerketa.— Bere arkeologi eta kultur ondarearen hedapena.

In this article we introduce the archaeological activities carried out by the Equipo de Auxiliares de Arqueologia de Bilbao during 1989:— Excavation and reconstruction of the dolmen of Hirumugarrieta I which is located at the mountain range of Archanda, between Avril and Ganguren mountains (376 m.).— Excavation of the Hirumugarrieta 2 dolmen, few metres away from the former: - Recuperation of a piece of the medieval way which communicated Bilbao with Gernika, located at the east side of the mounfain Avril (Artxanda, Bilbao-Sondika).—Surveying the geographical area in which these cultural manifestations are located.— The group’s service was also required at the XVIIIth century palace of La Bolsa (Old part of Bilbao) when it was being remodelated and medieval structures were noticed. The objects of these work carried out at the municipality of Bilbao have been:— Obtain and investigate new data which broaden our knowledge about the area’s historical and prehistorical past.- Diffuse its archaeological and cultural heritage.


Carlos Olaetxea Elosegi: Prospección arqueológica orientada a la localización de poblados de la Edad del Hierro en Gipuzkoa: campañas de 1987-88, 1988-89, 1989-90.


En este trabajo presentamos la metodología y los resultados de tres años de prospecciones en la provincia de Gipuzkoa. Hacemos hincapié en las dificultades que conllevan los proyectos de este tipo a causa de la vegetación que enmascara los restos de defensas y aterrazamientos. Sin embargo, los resultados no pueden ser más positivos en nuestra opinión pues hemos multiplicado por cuarto el número de poblados conocidos
hasta el presente y se han abierto caminos para importantes avances en el conocimiento de la Edad del Hierro en la vertiente atlántica de Euskal Herria. En estos trabajos se han revelado como instrumentos indispensables la fotografía aérea y el estudio de la toponimia.
Palabras clave: Prospección, Edad del Hierro, Poblados, Euskal Herria.

Gipuzkoako herrialdean hiru urtez buruturiko miaketetan erabilitako metodologia eta lortutako emaitzak aurkezten ditugu lan honetan. Azpimarratu nahi genuke, aldez aurretik, mota honetako proiektuak behar bezala bideratzea zein zaila den, babes-horma eta terrazen hondakinak ladaretzak hain hartuak eta estaliak izaki. Halaz ere, ezin izan genezakeen emaitza positiboagorik, gure ustez, orain artean ezagutzen genituen populaziogune kopurua lau aldiz handiagoa egiteaz gainera, aurrerapen garrantzitsuak egin bait ditugu Euskal Herriko Atlantikoaldeko Burdin Aroa ezagutzeko bidean. Garbi asko ikusi dugu aireko fotografia eta toponimiaren azterketa ezinbesteko baliabideak direla, lan hauetan benetan aurreratuko bada.
Gako hitzak: Miaketa, Burdin Aroa, Populazioguneak, Euskal Herria.

Dans cet article nous présentons la métodologie et les résultats de trois anées de prospections dans la province de Gipuzkoa (Pays Basque Espagnol). On a remarqué les difficultés des prospecfions comme cele-ci à cause de la végetation qui masque les restes des défenses et terrassemmenfs. Cependant, les résultats n’ont pas pu être plus satisfaissants, car on a multiplié par quatre le nombre des habitats de L’Age du Fer qu’on connaissait jusqu’à présent et on a ouvert nouvelles voies d’investigation pour la connaissance de L’Age du Fer du côté atlantique du Pays Basque. Deux instruments très utils pour ces prospections sont la fotographie aérienne et les études de la toponymie.
Mots cles: Prospections, Age du Fer Habitats, Pays Basque.


Armando Llanos Ortiz de Landaluce: Dos nuevos yacimientos del horizonte Cogotas I en Álava: el depósito en Hoyo de "La Paul" y cueva de los Goros.


Dos nuevos hallazgos vienen a sumarse a los ya conocidos, de este horizonte cultural de Cogotas I, en Alava. Si bien el tipo de yacimiento es diferente, uno en Depósito en Hoyo y el otro en Cueva, los materiales permiten agruparlos en un mismo contexto cultural. La fechación mediante C14, del primero, aporta un nuevo dato cronológico para secuenciar este tipo de Depósitos en Álava.
Palabras clave: País Vasco. Alava. Cogotas I. Depósitos Hoyos. Cueva.

Bi aurkikunde berri erantsi behar dizkiegu Arabako Cogotas I aztarnategiko kultur esparruan orain arrean azaldu diren materialei Bata Zulaturiko Gordailua eta bestea Lezea izaki, aztarnategimota desberdinekoak badira ere, aurkituriko materialak kultur esparru berberera bil daitezke. Lehengoari C14aren bidez eginiko dataketak datu kronologiko berri bat eskaini digu, Arabako Depositu mota hauen sekuentziaren osagarri.
Gako hitzak: Euskal Herria. Araba. Cogotas I. Zulaturiko Gordailuak. Lezea.

Two discoveries complete those previously made in the cultural environmentof Cogotas I, Alava. Although the type of sites where the materials were found differs —pit and cave respectively— these finds can be associated within the same cultural context The C14 dating of the first one has provided a new chronological data for sequencing this type of Deposits in Alava.
Keywords: Basque Country Alava. Cogotas I. Pit Deposits. Cave.


Aitor Iriarte Cortazar, Eliseo Gil Zubillaga, Idoia Filloy Nieva: Algunas precisiones en torno a la ciudad romana de Iruña.


Dentro de un programa global que estamos levando a cabo, para la revisión crítica y valoración arqueológica de la Romanización en Alava, se incluyen nuestras investigaciones sobre la ciudad romana de Iruña, siendo este artículo un primer avance sobre el tema. Estas investigaciones se han abordado fundamentalmente desde tres planos diferentes: -Se han retornado los datos de los antiguos trabajos de excavación y de campo en general, procediendo a su valoración crítica y reinterpretación. —Se ha prospectado metódicamente el interior y los alrededores del oppidum. —Se ha revisado y reinterpretado la información obtenida en el programa de prospecciones geofísicas llevadas a cabo en el yacimiento. Con todo ello y en una segunda fase, se ha procedido a la confección de una planimetría actualizada del yacimiento de Iruña, en la que se han integrado los resultados obtenidos. 
Palabras clave: 1- País Vasco; 2-Alava; 3- Romanización; 4- Ciudad; 5- Oppidum; 6- Iruna; 7- Veleia.

Arabako Erromanizazioaren berrikuste kritiko eta balorapen arkeologikoari begira burutzen ari garen programa globalaren barnean, Iruña hiri erromatarrari buruzko ikerlanean abiatu gara eta hona gai honetaz egin dugun lehenengo aurrerakina. Ikerketa hauek hiru plano desberdinetan zehaztu ditugu funtsean: —Aurretik buruturiko indusketa eta kanpo lanek eskainitako datuak hartu ditugu, haiei buruzko balorapen kritiko eta interpretazio berriak burutuz. —Oppidum-aren barnekaldea eta inguru guztiak miatu ditugu arreta eta metodo zehatzez. —Aztarnafegian buruturiko miaketa geofisikoetarako programak eskaini digun informazioa berrikusi eta berrinterpretatu dugu. Halatan, bigarren fasean, lruñako aztarnategiaren planimetria gaukotu dugu, aurreko miaketetan lorturiko emaitzak erantsiz. 
Gako hitzak: 1.- Euskal Herria. 2-Araba. 3- Erromanizazioa. 4- Mia. 5- Oppidum. 6- Iruña. 7- Veleia.

As a part of a global program that we are carrying out for the critical revision and archaeological valuation of the Romanization in Alava, we include our researchs on the Roman City of Iruña, being the article a first advance on the subject. These researchs have been carried out according fo the following points of view: —The data from former excavation and field works have been recovered, proceeding the to the critical valuation and reinterpretation. —The inside and sorroundings of the oppidum have been methodically prospected. —The information obtained from the Geophisic prospections program carried out in the deposit have been checked and reinterpreted. With all these data, and in a second phase, an updated planimetry of Iruña deposit has been carried out, integrating the results obtained. 
Key words: 1- Basque Country; 2- Alava; 3- Romanization; 4- City; 5- Oppidum; 6- Iruña: 7- Veleia.


Ramón Loza Lengaran, Carlos Ortiz de Urbina Montoya: Un caso de lápida romana decorada con arquerías ultra-semicirculares en Arcaya (Álava).


Este breve artículo pretende, partiendo de la presentación de un nuevo hallazgo en Arcaya (Vitoria/Alava), realizar un somero repaso de las distintas teorías que interpretan el posible significado del empleo de arcos en la decoración de ciertas lápidas romanas. La peculiaridad de este tipo de adorno y su diferente localización según zonas geográficas (en /as provincias de Cantabria y Burgos se dispone este motivo en el tercio inferior de la pieza, mientras en Alava, Vizcaya y Navarra se hace en la zona superior) no tiene, aún, una clara interpretación. De las dos más plausibles, o por lo menos tradicionales teorías: una como representación de un Hades accesible por varias puertas, y otra, que las dota de un carácter honorífico, nos inclinamos por la primera, sin olvidar tampoco su innegable valor arquitectónico.

Artikulu labur honen helburua zera da, Arkaian (Gasteiz/Araba) egindako aurkikunde berri baten aurkezpenean oin harturik, zenbait hobiharri erromatarren dekorazioan ageri diren arkuen erabileraren esannahiari buruzko interpretazioei gainbegiratu bat ematea. Apaingarri horren berezitasunak eta eskualde geografikoaren araberarako kokapen desberdinak (Cantabria eta Burgos probintzietan motibo hau harriaren azpialdean ezarria den bitartean, Araba, Bizkaia eta Nafarroan goiko aldean ageri ohi da), ez dute interpretazio garbirik oraingoz. Baliagarrienak edo, gutxienez tradizionaiak diren bi teorietatik, ate desberdinetatik irits daitekeen Hadesen itxuraketa gisa ikusten duena eta ohorezko izaera ematen diona, lehena iduritzen zaigu egokiena, ukaezina den balio arkitektonikoa ahaztu gabe, noski.

Following the disclosure of a new archaelogical finding, this brief information report fries to have a quick look at the different theories on the posible reason why archs were used as ornamental motifs in certain Roman gravestones. Experts have not yet reached a unanimous agreement as to the oddity of this kind of ornament and why it is placed differently depending on geographical areas. In the provinces of Cantabria and Burgos, for exemple, they appear in the lower part of the gravestone, where as in Vizcaya and Navarra they are found the upper one. From the two most accepted or, at least, most traditional theories, one considering the archs as representations of Hades reachable trough several doors and another attaching their importance to honour matters, we favour the first one, not forgetting, either, their undeniable architectural value.


Ana Isabel Echevarría Olaiz, María Rosa Ayerbe Iríbar: La fortaleza medieval de Mendicute (Albiztur): estado actual.


Con motivo de la donación por parte de un particular, a la S.C. Aranzadi, de unos interesantes materiales arqueológicos procedentes del castillo de Mendikute, iniciamos el pasado año un pequeño estudio sobre dicha fortaleza. En este artículo damos cuenta de la situación actual de la misma, así como de los estudios de los que anteriormente ha sido objeto por parte de autores como López de Mendizabal o el Profesor García y Bellido. Presentamos, así mismo, los diversos materiales que en sucesivas épocas han sido encontrados en el castillo e inmediaciones como material cerámico, metálico (monedas, armamento, clavos, objetos de adorno personal), lítico, óseo y vítreo, siendo de gran interés el material numismático. Se inclye también el omentario sobre las estructuras del castillo actualmente pueden apreciarse en la cumbre del monte y que fueron objeto de trabajos de limpieza por parte de la organización de un campo de trabajo en el mes de Agosto de 1990. Todo ello nos lleva a la conclusión de la catalogación del castillo de Mendikute como de época claramente medieval.

Partikular batek Aranzadi Zientzi Elkarteari eginiko dohaintza zelaeta, Mendikuteko gaztelutik datozen material arkeologiko interesgarriz osatua, gotorleku horri buruzko ikerketa txiki bati ekin genion joan den urtean. Artikulu honetan gazteluaren egungo egoera aipatzen dugu, López de Mendizabal edo García y Bellido irakaslea bezalako autorek buruturiko azterianen berri emanez. Halaber, gaztelu eta ingurunean garai desberdinetan aurkitu materialak aurkezten ditugu, hala nola zeramikazko materialak, metalezkoak (txanponak, armak, iltzeak, apaindura pertsonaleko objektuak), harrizkoak, hezurrezkoak eta beirazkoak, material numismatikoa interes handikoak delarik. Halaber, egun mendi fontorrean ikusgai diren gaztelu egiturei buruzko iruzkinak ematen dira, beraietan garbiketa lanak burutu ziren 1990eko Abuztuan zehar hartarako antolatu lan-kanpamenduaren bidez. Guzti horren ondorioz, Mendikuteko gaztelua argi eta garbi Erdi Aroko bezala katalogaturik geratu da. A cause de la donation d’un particulier à la S.C. Aranzadi de quelques materiaux très intéresantes originaires du château de Mendikute, nous commençons des études sur cette château. Dans cet article nous commentons quel est la situation actual de cette forteresse, de même des études faites en avant pour divers auteurs comme López de Mendizabal ou le Prof. García y Bellido.

Nous présentons aussi des materiaux trouvés au château et aux environs: poterie, métal (monnaies, armement, pointes et garnitures), materiaux lithiques, osseux et vitrés. La numismatique c’est très intéressant. Nous commentons pareillement les structures du château lesquelles nous pouvons admirer actuellement au sommet de cette petit montagne grâce aux travaux de nettoyage qui nous avons faif au cours du mois d’août de 1990. Tout ça nous amène à la conclusion de cataloguer la forteresse de Mendikute à l’époque médiévale.


Armando Llanos Ortiz de Landaluce: Sobre un antiguo hallazgo de estelas decoradas, entre las localidades de Olazagutia y Alsasua (Navarra).


Se recoge y transcribe un manuscrito, realizado por Fray Hipólito Mendoza, en 1919, donde se reseña el hallazgo de una serie de estelas decoradas, en el término de Biokoitzazpi, entre las localidades de Olazagutía y Alsasua (Navarra). Se trata de una serie de estelas, sin paralelos conocidos, que fueron puestas a la luz durante los trabajos de extracción de arcillas en una cantera. Finalmente, 71 años después. se analizan estos datos intentando valorar el hallazgo.
Palabras clave: País Vasco. Navarra. Estelas decoradas.

Hipólito Mendoza Anaiak 1919an idatzitako eskuskribua bildu eta transkribatu dugu. Bertan, Biokoitzazpin, Olazti eta Altsasu (Nafarroa) artean aurkituriko hilarri dekoratuen berri ematen zagu. Paralelo ezagunik ez duen hilarri sail hau harrobi batean burutzen ari ziren buztin-erauzketa lanetan agertu zen. Azkenik, 71 urte iragan ondoren, datu hauek aztertzen dira aurkikundearen balorapena egiten saiatuz.
Gako hitzak: Euskal Herria. Nafarroa. Hilarri dekoratuak.

The manuscript written by Fray Hipólito Mendoza in 1919 to report on the finding of a series of decorated steles at Biokoitzazpi, between the villages of Olazagutia and Alsasua (Navarre) has been compiled and transcribed. These steles, unparalleled so far were brought to light during clay extracion works in a quarry Finally 71 years later, an analysis of the information is carried out with a view to valorizing the discovery.
Key words: Basque Country Navarre. Decorated Steles.